Grad Gornji Milanovac
Ako niste znali, Srbija je jedna od retkih država u svetu koja ima svoju autohtonu kraljevsku lozu. I to ne jednu – već dve! Krađorđeviće i Obrenoviće. Upravo za ovu drugu lozu – Obrenoviće – vezana je priča o Gornjem Milanovcu, gradu od oko 25.000 stanovnika koji se nalazi u centralnom delu Srbije, nedaleko od industrijskog centra Kragujevca. Grad koji predstavlja urbanističku Barselonu Balkana i u kojem će te u šetnji naići na parče hiljadu kilometara udaljene – Norveške!?
Gornji Milanovac je centar takovskog kraja iz koga je 1815. potekao ustanak koji je doprineo oslobođenju Srbije od turske vladavine. Grad je podignut u vreme kratkotrajne vladavine Aleksandra Karađorđevića, 1853. i nosio ime Despotovac, po reci koja protiče kroz njega. Kada je čelnik rivalske dinastije, Miloš Obrenović, drugi put došao na vlast, 1859, dao je da se gradu promeni ime. Gradu je po nalogu kneza Miloša Obrenovića promenjeno ime u Gornji Milanovac, u čast njegovog polubrata vojvode Milana.
Mislili ste da je Barselona jedini grad u kojem su ulice pod pravim uglom? Varate se! „Sprska Barselona“, barem u urbanističkom smislu, je upravo Gornji Milanovac.
Ukazom kneza Aleksandra Karađorđevića 1853. počela je izgradnja naselja koje prvobirno ime dobije po reci na kojoj je građeno – Despotovici. Mesto određeno za naselje je isprva ispitivano, a urbanistički plan uradili su stručnjavi iz Beča. Tako je ovaj grad dobio urbanistički plan pre postanka što je jedinstveni slučaj u Srbiji! Naime, svako ko je prolazio kroz srpske i, uopšte – balkanske gradove, zna da su oni primer urbanističkog haosa nastao na rascepu između otomanskog istoka i klasičnog germanskog zapada.
Ulice u Gornjem Milanovcu seku se pod pravim uglom, kao i u Barseloni, a pružaju se pravcem istok-zapad, sever-jug.